Cor Hogenhout

Brest-dagboek, mei 1941

Donderdag 1 mei 1941 – Aangezien de 1ste mei nationale feestdag in Duitsland is, krijgen de Duitsers die werken op de dag betaald + 100%. Of de Hollanders dit ook krijgen is niet zeker. Op het terrein van de werf is een Meiboom opgericht. Veel Duitse militairen lopen te wandelen, enkele zijn al vroeg dronken. Wij hebben tot 4 uur gewerkt. Bij een zandstorting zijn een paar ijzeren balken gebroken, waardoor een massa zand en hout weg schoof, met gevolg een dode en een zwaar gewonde. Levensmiddelen worden in Brest schaarser, zonder liché bijna niets meer te koop. Als gevolg van vroeg uitscheiden, veel dronken mensen. Gewassen in de beek. Nog steeds geen water in het waslokaal. Lagerfuhrer beweert maar steeds dat Fransen de leiding kapot maken. Slachtoffers waren Fransen. 

Vrijdag 2 mei 1941 – Ongeveer om 5 uur een Tommy, die erg laag vloog, hevig afweervuur. Werk als voren. Geen geld. 

Zaterdag 3 mei 1941 – Barakführer gevraagd naar tafel-krukpers. Werk beëindigd om 3 uur. Geld ontvangen, 153 franc + 54 mark naar huis. 

Zondag 4 mei 1941 – Werk om half acht begonnen. Brest gebombardeerd in de nacht. Hoofdzaak brandbommen. Woonhuizen, Rue des Port, marine Lager. Werk beëindigd om 3 uur. Bij dynamietontploffing Duitse chauffeurs getroffen en gedood. Was naar wasvrouw gebracht. Brief van Corry. 

Maandag 5 mei 1941 – Met de trein naar Brest. Groot aantal Rotterdammers zingen liederen. Werk als voren. Met de boot terug naar het station. Brief van Korthagen. Steen door dak schaftlokaal (dynamiet). 

Dinsdag 6 mei 1941 – Werk als voren. Naar het werk als gister, met de vrachtwagen de stad in. 

Woensdag 7 mei 1941 – Werk als voren. Schoenen gehaald. 70 francs. Elzendoorn naar huis, 14 dagen ziekenverlof. Loopt nog op een kruk. Dekker naar huis. Groeten naar huis. 

Donderdag 8 mei 1941 – Werk als voren. ’s Avonds ging de trein in plaats van om 08.30u om 09.40u. Half elf eten. Zangkoor in de stationshal. 

Vrijdag 9 mei 1941 – Werk als voren. 

Zaterdag 10 mei 1941 – Werk als voren. Feest in kantine voor de Duitsers. 1 Jaar oorlog. 

Zondag 11 mei 1941 – Verhuisd naar een ander kamp. Naaste plaats heet Penfeld. Prachtige omgeving in het bos. Nieuwe barak, kamer voor 6 man, de jongelui zijn van mijn vorige kamer meegekomen. Als herinnering aan La Roche nog die, de kamercommandanten moesten een lijstje invullen met de namen der bewoners, onder andere ook de nationaliteiten. Zondag 10 uur inleveren, bij nalatigheid 5 mark boete. Gewerkt tot 5 uur, 6 uur thuis in Lager, eten uit Vlaamse keuken omdat geen boekjes aanwezig waren. Eten weer soep met erwten en pruimen. Na het eten naar het dorp. Kennisgemaakt met gepensioneerde Franse marineman, die in 1918 in Rotterdam is geweest en vroeg hoe Rotterdam er nu uitzag. Was goed op de hoogte met onze koloniën, was zeer enthousiast over Holland. 

Maandag 12 mei 1941 – Met de bus naar het werk. Hoogensteijn ontmoet, hij ligt in het Franse of Vlaamse kamp, zal hem vanavond opzoeken, was niet tevreden met de toestand, hetgeen ik graag geloof. Tussen al dat vreemde goedje valt het niet mee. Eten zeer slecht. 

Dinsdag 13 mei 1941 – Werk als voren. Een brief van huis en een van Joop. Wandeling omgeving gemaakt. Het Lager ligt bij een zeer oud kasteel genaamd (niet ingevuld), dat nu in gebruik is als kazerne. Vandaag heeft men een cordon van versperringsballons om de stad gehangen. Pr. naar C? Begonnen met een klein magazijn. Openbare wasgelegenheden die buiten de stad zeer primitief zijn ingericht, het zou voor een Hollandse huisvrouw geen doen zijn, maar de Franse vrouwen nemen het niet zo precies. Lavoir Public. 

Woensdag 14 mei 1941 – Werk als voren. Met Fransman kennisgemaakt die er groot op ging pensionair geweest te zijn van Peri 3 blanc. Ondanks armoedige kleding heer, blote voeten in kapotte schoenen. 

Donderdag 15 mei 1941 – Werk als voren. Brief van huis en van Vrees. Geld nog niet thuis, wel in Den Haag? Vanwege het slechte eten, enige wrijving met de Duitsers, die ook wel klagen maar toch beter als wij te eten krijgen. 

Vrijdag 16 mei 1941 – Fransman die ons helpt is voorheen werkzaam geweest op trans-Atlantische stoomvaart. Is altijd op zijn gemak gesteld en maakt zich met een grapje van alles af. 

Zaterdag 17 mei 1941 – Schakelbordstelling in doorboorde berg, hoogspanning 3000 volt. Geld om half vier, zodat we naar het Lager moeten lopen, ongeveer 5 kwartier lopen. Was afgegeven.

Zondag 18 mei 1941 – Ondanks dat het zondag is moet er gewerkt worden, maar er niets geen drukte aan de winkel, zodat er niet veel gedaan wordt. Tw twee uren naar met de camion naar het chateau in Brest om te eten. Het chateau is een oude vesting welke zeer uitgestrekt is en nu als kazerne dienst doet. Het eten is uitstekend. 

Maandag 19 mei 1941 - Werk als zondag. De cuisinier heeft een partij verse eieren en 3 makrelen, waarvan ik 2 eieren bak en 1 makreel, op een houtvuurtje tussen wat stenen gaat dat goed. Vandaag blijkt weer eens dat de Duitsers zich superieur gevoelen boven de anderen. In de bus willen zij altijd de beste plaatsen, zodat bij sommigen van ons de ontboezeming loskomt, dat we ze wel zullen krijgen als het maar omdraait. 

Dinsdag 20 mei 1941 – We hebben glas nodig, dat moet van de Lagerplaats komen. De Lagerplaats is de plaats waar alle materiaal opgeslagen is. Het glas moesten we maar weghalen, bij een naastgelegen bouwwerk, hetgeen niet doorging omdat de baas van het werk erop af komt en ons van het terrein afjaagt. Wij kunnen glas krijgen tegen inlevering van een bon. De voorman van het Lager zal de zaak in orde brengen, zodat we morgen het glas kunnen krijgen. Omdat er geen glas is, kan er niet veel gewerkt worden. ‘s Avonds 9.15u pas eten, hetgeen zeer goed is.  

Woensdag 21 mei 1941 – Werk als voren. Eten goed, wat vroeger als gisteren, omdat we clandestien met een andere ploeg meegereden zijn. Hemelvaartsdag wordt gewerkt.  

Donderdag 22 mei 1941 – Werk als voren. Hemelvaartsdag wordt algemeen gevierd als zondag. Vele winkels zijn gesloten, vooral bakkers, zodat we ons met de gewone kuch tevreden moeten stellen. Ik heb nog wat witbrood overgehouden van gisteren. Op de kamer enige deining omdat een der bewoners buitengewoon vervelend is; het is een dom individu en meent de wijsheid in pacht te hebben. Een vriend van hem is voortdurend het mikpunt van zijn hatelijke opmerkingen. De timmerman waar ik mee werk, een forse kerel, is drie dagen doende om een gereedschapskistje te maken zonder dat iemand er een opmerking erop maakte.  

Vrijdag 23 mei 1941 – Gedurende de hele nacht geweldige storm en regenvlagen. Op de dag hetzelfde weer. Werk als andere dagen. Evenals vorige dagen gaan we met andere ploegen mee in de bus. Het glas is nog niet aanwezig. Loon niet gekregen.  

Zaterdag 24 mei 1941 – Gewerkt tot 4 uur. Van 12-2 uur naar loonburo, gehele dag regen, halve brief geschreven.  

Zondag 25 mei 1941 – Gewerkt tot 6 uur. Brief afgeschreven, eten goed.  

Maandag 26 mei 1941 – Werk als voren. Brief van Joop de Rijk.

Dinsdag 27 mei 1941 – Werk als voren. Herrie met witjak. Grote mond, het schijnt geholpen te hebben, want hij is heel wat gekalmeerd. Een Belg verhaalde van luchtaanvallen die de slagschepen Scharnhorst en Gneisenau getroffen hebben[1]. Slagschepen Hood en Bismarck getroffen en gezonken.  

Woensdag 28 mei 1941 – J. Cranendonk gaat met verlof omdat zijn dochter gaat trouwen. Hij had zijn koffer al mee naar het werk genomen, maar in de loop van de dag werd hem medegedeeld dat het verlof gesperd is, maar dat alle Hollanders van de Union vrijdag na Pinksteren met verlof gaan. In de kantine uitvoering door artiesten.  

Donderdag 29 mei 1941 – Kantine overgegaan van militairen naar OT. Gevolg dat de kist lege flessen door niemand wordt aangenomen, zodat wij een strop van 36,50 franc hebben. Wij zullen proberen de flessen in te ruilen voor bierflessen. Het is weer een bewijs dat de Duitsers het niet zo nauw nemen met het geld der arbeiders.  

Vrijdag 30 mei 1941 – Werk als voren, uitgezonderd dat wij een wastafel en toebehoren gemaakt hebben. Een tankboot die door een bom getroffen was en gezonken kwam vandaag weer boven water, nadat een hele ploeg OT. met duikers incluis gedurende twee weken eraan gewerkt hadden. Men had hem wel een paar keer bijna boven, maar kon hem niet houden, totdat het eindelijk tot hen doordrong, dat de kraan van ons, die erbij staat ook goede diensten kon doen.  

Zaterdag 31 mei 1941 – Naar het bouwbureau geweest om wat werk op te nemen. In Brest een paar fantasiedoekjes gekocht als souvenir. ‘s Avonds was ik niet in orde, hoogstwaarschijnlijk gevolg van het gebruik van soep, die in het middaguur verstrekt werd. Gevolg was dat ik de erwtensoep die mij ’s avonds voorgezet werd natuurlijk niet aankeek. Er waren een paar logés meegekomen, die hebben toen mijn portie maar opgegeten