Amstsgeheim - 1  

Het belang van continuiteit

Onderweg naar huis rijdend luisterde ik afgelopen maandag naar een gesprekje tussen een medisch onderzoekster en een presentator van het Radio 1 Journaal. Zij kondigde een onderzoek aan naar het ontstaan van artrose, een bepaalde vorm van reuma. Tien jaar lang wilde ze mensen die mogelijk vatbaar zijn voor de ziekte gaan volgen. De mond van de presentator viel van verbazing open. Tien jaar? Stamelde hij uiteindelijk.

De verbazing van de presentator is begrijpelijk. We leven in een tijd van grote stappen snel thuis. Van een voorkeur voor het kort geding boven de bodemprocedure. Het radiogesprekje bracht een ontmoeting met een mijner universitaire leermeesters in herinnering, nu zo’n 30 jaar geleden. Projectonderwijs wilden we toen als studenten. En al die meerjarige wetenschappelijke onderzoeksprogramma’s, die niet direct antwoorden gaven op de maatschappelijke noden van die tijd, daar hechtten we niet zo aan. Mijn leermeester attendeerde me toen op het belang van de continuïteit. Er zijn nu eenmaal onderwerpen, waarvoor een hit and run benadering niet volstaat. Daarom was hij – supporter van de universitaire democratiseringsbeweging – ook bang voor al te grote invloed van voorbijtrekkende studenten op de onderzoeksprogramma’s.

Die leermeester wordt in 1980 ‘na een vergeefse zwerftocht langs verschillende hoogleraren’ de promotor van Pim Fortuyn. In Herfsttijloos beschrijft Ger Harmsen zijn herinneringen eraan. “Als gastheer was hij een al hartelijke zorgzaamheid. Ontbijt op bed met een zachtgekookt eitje. Hij mocht graag koken, maar het fornuis liet hij vervuilen. Ik kon dat niet aanzien en zorgde, wanneer ik aanwipte, dat het weer blonk als nieuw. Een keer kwam zijn moeder langs vlak nadat ik geweest was. ‘Hoe komt jouw fornuis zo schoon?’ ‘De professor is langs geweest’, zei Pim stralend.” Een tijd lang, zegt Harmsen, leek het niet te lukken met dat proefschrift. “Op een gegeven moment zette hij echter na een innerlijke crisis toch de tanden op elkaar en voegde zich naar de eisen die ik stelde: de linkse fraseologie en ideologie verwijderen; recht doen aan de feiten door grondige bestudering van de bronnen.  Sociaal-economische politiek in Nederland 1945-1949 zou men descriptief kunnen noemen, maar in het licht van de wordingsgeschiedenis was het een flinke prestatie van ons beiden.” Harmsen noemt de promotie een keerpunt in Fortuyns loopbaan. “Had hij tot dan toe zijn onderzoek onder dwang verricht, nu ging hij het voor zijn eigen plezier doen.”

Van een ambtenaar wordt aandacht gevraagd voor de noden van nu. Maar tegelijkertijd wordt van hem verwacht de continuïteit niet uit het oog te verliezen. Ziekten als reuma, kanker, aids, kunnen niet op heel korte termijn worden bestreden. Riolering, dijkbewaking, energievoorziening, onderwijs, vuilophaal, het zijn zaken die permanente aandacht behoeven. Het heeft iets kneuterigs. Van op de winkel passen. Maar het moet wel gebeuren. Pim Fortuyn heeft in de samenleving iets losgemaakt, waarbij het boeken van snelle resultaten weer voorop is komen te staan. Hij en ik weten van onze leermeester, hoogleraar in de dialectische filosofie, dat je soms tegen een nieuwe mode in moet durven gaan.

Daan Vorán

__________ 

Eerder gepubliceerd in de Haagsche Courant van oktober 2002